মানুহৰ পাছত এই বিশাল পৃথিৱী কোনে দখল কৰিব? কোনবিধ প্ৰাণীৰ দখললৈ যাব এই পৃথিৱী? ইয়াক লৈ বিজ্ঞানীয়ে যি কথা জানিবলৈ দিছে সেই কথা অকল্পনীয় যদিও ইয়াৰ বাস্তৱিকতা আছে৷ অক্সফ’ৰ্ড বিশ্ববিদ্যালয়ৰ অধ্যাপক টিম কুলছনে যিখিনি জীৱবিজ্ঞান আৰু বিৱৰ্তনক লৈ গৱেষণা কৰিছে, তাৰ পৰা অনুমান হয় যে এই পৃথিৱীৰ পৰা মানুহ বিলুপ্তি হ’লে বাস্তুসংস্থান নতুনকৈ গঢ়ি উঠিব৷ তেতিয়া কোন প্ৰাণীয়ে প্ৰভাৱ বিস্তাৰ কৰিব সেই কথা শুনিলে হয়তো আপুনি আচৰিত হৈ পৰিব৷ পৃথিৱীৰ ইতিহাসে কৈছে যে কোনো প্ৰজাতিয়েই ইয়াত চিৰস্থায়ী নহয়৷ বিশালকায় ডাইনোছ’ৰৰ দৰে এটা সময়ত মানুহৰো অস্তিত্ব নাইকিয়া হ’ব এই পৃথিৱীৰ পৰা৷ দ্য ইউনিভাৰ্ছেল হিষ্ট্ৰি অব আচ-এ কৈছে কিদৰে বিৱৰ্তনত নতুন প্ৰাণীৰ আধিপত্য বিস্তাৰৰ সুযোগ কৰি দিব৷ মানুহৰ দৰে বুদ্ধিমান কোনো প্ৰজাতিৰ উত্থান হ’ব পাৰে৷ দ্য ইউনিভাৰ্ছেল হিষ্ট্ৰি অব আচ-এ জীৱনৰ সম্পূৰ্ণ ইতিহাস তথা ভৱিষ্যতৰ সম্ভাব্য পৰিৱৰ্তনক লৈ আলোচনা কৰিছে৷ তেওঁলোকৰ মতে বিৱৰ্তন মানে জীৱিত জীৱৰ লাহে লাহে পৰিৱৰ্তন, যি তেওঁলোকৰ পৰিৱেশ মানি চলাত সহায় কৰে৷ জনা মতে বেছিভাগ পৰিৱৰ্তন ক্ষতিকাৰক, তথাপি কিছুমান পৰিৱৰ্তনে জীয়াই থকাৰ বা প্ৰজননৰ সুবিধা দিয়ে৷ কুলছনে ধাৰণা কৰিছে যে নতুন বুদ্ধিমান তথা জটিলতা অপ্ৰত্যাশিত উপায়েৰে উদ্ভূত হ’ব পাৰে৷ বিজ্ঞানীয়ে ধাৰণা কৰিছে মানুহৰ পাছত পৃ্থিৱীৰ নতুন শাসক হ’ব পাৰে একেবাৰে অপ্ৰত্যাশিত কোনো প্ৰাণী৷ প্ৰাইমেট বা বান্দৰজাতীয় প্ৰাণীৰ সম্ভাৱনাই যথেষ্ট আছে৷ কিন্তু কুলচনৰ মতে সকলোতকৈ বেছি চমক দিব পাৰে অক্টোপাছে৷ ‘জীৱন পানীৰ তলত’ যদি এই পৃথিৱীত মানুহৰ অস্তিত্ব নাথাকে, তেনেহ’লে মহাসাগৰে পৃথিৱীৰ ভৱিষ্যৎ সম্পৰ্কে গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা ল’ব৷ কুলচনে কোৱা মতে অক্টোপাছৰ বাবে পানী অবিহনে জীৱন যাপন কৰা অসম্ভৱ হ’লেও বিৱৰ্তনৰ মাধ্যমেৰে এয়া সম্ভৱপৰ হ’ব পাৰে৷ কুলচনে জনোৱা মতে অক্টোপাছৰ যদি পানীৰ বাহিৰেও শ্বাস লোৱাৰ উপায় বিৱৰ্তনৰ জৰিয়তে উদ্ভৱ হয়, তেনেহ’লে ই স্থলচৰ প্ৰাণী চিকাৰ কৰাৰ সক্ষমতা অৰ্জন কৰিব আৰু স্থলভাগত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰিব৷
